Dekdienst

Een gezellig, leuk en informatief Scheepvaartforum
Plaats reactie
Arie
Berichten: 132
Lid geworden op: 22 sep 2004 09:16

Dekdienst

Bericht door Arie »

Misschien wel aardig...beschrijving van de dekdienst uit "Nederland blijft varen" van P.Verhoog uit 1945. Bepaalde dingen zijn vandaag nog steeds hetzelfde hoewel de functies veelal bij elkaar zijn gekomen.
8)
Aan het hoofd van de dek-equipage staat de bootsman. Deze is van matroos opgeklommen, doorgaans via de tusschenbetrekking van kabelgast of lampenist, of van kwartiermeester op passagiersschepen. De bootsman verdeelt en leidt de dekwerkzaamheden. Hij zorgt voor de dek-inventaris. Hij maakt met zijn manschappen het schip zeeklaar, tuigt het laadgerei af, en later weer op, hij maakt het schip stormklaar als er slecht weer op til is. Verder moet hij een goed vakman zijn op het gebied van splitsen en ander schiemanswerk, zeilnaaien, en verf aanmaken voor het schilderwerk. Een bevaren bootsman heeft van heel wat dingen verstand.

Naast den bootsman staat de scheepstimmerman. Deze zorgt voor het dagelijksch "peilen" van ruimvullingen en tanks (door middel van een ijzeren "peilstok", mer krijt besmeerd, neemt hij op hoeveel duim water er in de "peilkokers" staat), voor de houten luiken en de presennings (waterdichte, zeildoekschen dekkleeden over de luiken), voor het smeren en gangbaar houden van ankerspil, grondstoppers, waterdichte deuren en 'kranen, patrijspoort- en lenspoort-seharnieren, e.d.
Bij het zeeklaar maken "schalkt" hij de luikopeningen, door middel van dubbele presennings en houten keggen tusschen sehalklatten. Hierin wordt hij bijgestaan door de matrozen en de jongens. Dan zorgt de timmerman 'voor de pompflesschen en de vullings (zinkput-ruimten onderin het sehip, waarin zieh "zweetwater", eventueel "lekwater", of vloeistof uit de lading afkomstig, verzamelt).
Bij vertrek en aankomst, en als het schip gaat ankeren, bedient de timmerman het ankerspil. Als het schip een lading gestort graan krijgt, bouwt hij, met hulp van bootsman en matrozen de "gevelingschotten" en de "feederbakken" in de ruimen. Ook bij andere bijzondere partijen ladingen zorgt hij voor schoren, klampen, "stempels", en wat dies meer zij.
Buitendien zal een bekwaam seheepstimmerman een soort duivelskunstenaar zijn, die alles aanpakt op het gebied van soldeeren, koperwerk, sleutels vijlen, deursloten repareeren, beitels en bijlen en messen slijpen, hakken met een koudbeitel, sehroefdraad snijden, dek breeuwen, patrijspoortglazen vernieuwen, ruiten inzetten, en wat al niet. En als er slecht weer op komst is blindeert hij de patrijspoortglazen met ijzeren "stormkleppen".

De matroos-kabelgast is een der oudere, bekwaamste matrozen. Hij zorgt voor het kabelgat, dat is de bergplaats voor den dekdienst. Hij helpt den bootsman met alle inventaris, met sehiemannen, en met uitdeelen en ophalen van gereedschappen, emmers, reinigingsmiddelen, kwasten en verfpotten. Het kabelgat ligt meestal in het voorschip, onder de logiezen, en boven de driehoekige voorpiek-ballast-tank. In het kabelgat wordt geborgen: touwwerk, trossen, staaldraad, lijn, sehiemansgaren, blokken, talies, sluitings, tenten, kleeden, kappen, koelzeilen, en allerlei soorten gereedschappen en algemeene behoeften.

De matroos.lampenist heeft de inventaris van de lampenhut onder zijn beheer: olielichten en lantaarns, waarlooze top- en zijlampen, seinlichten, ruimlampen, electrische reflectors en loopkabels, e.d. Hij zorgt dat al het koperwerk - kompas
kappen, telegrafen, telefoons, scheepsklok, patrijspoortranden en deurplaatjes - geregeld gepoetst wordt. Als bij vertrek en aankomst de matrozen zieh verdeelen over het voorschip en het achterschip, dan. voegt de lampenist zieh met de matrozen van de "achterwacht' bij den 2en stuurman op het kampanjedek.

De matrozen hebben als eerste taak het sturen van het schip en het houden van uitkijk. Hun roertorn is telkens een uur: het etmaal rond lossen zij elkaar af aan het stuurrad, zoodra er "glazen" geslagen worden op de scheepsklok of bel. De uitkijktorn duurt eveneens een uur. Uitkijk wordt gehouden van zonsondergang tor zonsopkomst, en bovendien overdag zoodra het zicht slecht wordt, tengevolge van mist, regen of sneeuw. De uitkijk staat of op de bak, in de flens van het schip, of in
.het"kraaiennest", een cylindrisehe bak halverhoogte de fokkemast. Zoodra zij iets anders zien dan lucht en water - een
"vuur", een vaartuig, land, of wat ook - geven zij signaal naar den officier-van-de-wacht op de commandobrug door middel van een kleine horen: 1 korte stoot als zij iets zien aan stuurboord of rechts -van den boeg, 2 korte stooten idem aan bakboord of links, 3 korte stooten idem recht vooruit. Buitendien betekenen 4 korte stooten van den uitkijk, dat een of meer der eigen navigatieliehten - de witte toplantaarns . aan de masten, het groene zijvuur aan stuurboord van de brug, of het roode zijvuur aan bakboord van de brug - niet helder branden, of uit zijn. Op schepen van Engelsch sprekende naties praait op dezelfde wijze de uitkijk uit naar de brug, zoodra hij is afgelost: "lights burn bright, sir!" Bij de Nederlandsehe Marine praaide de uitkijk: "alles wel!" Wat op hetzelfde neerkomt.
Verder zorgen de matrozen, onder leiding van den bootsman voor het schoonhouden en het onderhoud van schip en inventaris. Ze spoelen met de dekwaschslang schrobben, soppen met dot en zeepwater, bikken roest, menien, schilderen, vernissen, splitsen en knoopen, overhalen laadgerei en inventaris, verzorgen de tuigage en al wat zich verder voordoet. In havendienst maken zij de ladingruimen en de tusschendekken schoon, helpen den timmerman in de vullingen en de "wellen", mer schalken, en eventueel mer het bouwen van graanschotten en feeders. Bij aankomst en vertrek bedienen de matrozen, onder leiding der onderofficieren, en op commando van den 2en stuurman de trossen en staaldraden v66r en achter, maken de sleepbooten vast, hieuwen aan, werpen de hieuwlijnen uit, hanteeren zoo noodig de kurkevinders, en zorgen voor loopplank, statietrap,of andere communicatie met den wal. Zij tuigen het laadgerei aan de laadboomen op en weer af, maken stormklaar bij slecht weer, stuwen de zware ankerketting weg in de "kettingbak" als het schip anker-op gaat, ze he1pen bij
het nemen van loodingen, bij het ventileeren van de ruimen, , bij het te water laten van sloepen, het zeevast maken van lading in de ruimen, en al wat zich verder voordoet.
Ten slotte hooren tot de dekdienst alsnog een of meer lichtmatrozen of matrozen-onder-de-gage, en een bootsmansjongen. De lichtmatrozen leeren zoo spoedig mogelijk goed sturen, en het kompas. Voor de rest leeren zij hun vak al doende mer het werk der matrozen. De bootsmansjongen houdt logies en verblijven van den dekdienst schoon, haalt het eten, en reinigt het "kommaliewant"(vaatwerk) voor de matrozen

Jos Komen (R.I.P)

Bericht door Jos Komen (R.I.P) »

Hallo Arie,
Prachtige beschrijving van de werkzaamheden aan boord destijds.
"Nederland blijft varen" van P.Verhoog uit 1945.
Misschien is een aangepaste versie anno 2004 ook wel een leuk idee.
Nederland blijft varen 2004.
Wie van de huidige zeevarenden maakt er iets moois van?
All the best
Jos
Arie
Berichten: 132
Lid geworden op: 22 sep 2004 09:16

Bericht door Arie »

Nog eentje, een werkclassificatie bij de Nederlandse koopvaardij (1965). De functie van matroos aan boord van een vrachtschip mat beperkte passagiersaccommodatie van circa 4000 brt. en groter wordt daarin als volgt beschreven:

"Helpt voor het vertrek naar zee, bij het zeeklaarmaken van het schip, zoals assisteren bij het dichtleggen van de ruimen, het neerhalen en zeevastzetten van de laadbomen, het sjorren van eventuele dekladingen e.d. Is behulpzaam bjj het meren en ontmeren, ten anker gaan en ankerop gaan van het schip. Staat op zijn beurt gedurende de vaart aan het roer en stuurt op kompas of andere aanwijzingen van de stuurman of de loods van het schip. Loopt op zijn beurt 's nacht of tijdens slecht zicht uitkijk en let op passerende schepen, vuurtorens, lichten e.d. en meldt deze aan de stuurman van de wacht. Verricht
onderhoudswerkzaamheden aan het schip (o. a. soppen, bikken, menien en verven)en de uitrusting daarvan als gangbaar houden van de sluitingen, blokken en aan de reddingsmiddelen. Verricht, voor zover noodzakelijk onder leiding van
de bootsman of kabelgast, onderhouds- en reparatiewerkzaamheden aan staaldraad en touwwerk. Maakt ruimen en tanks schoon en maakt deze klaar voor het laden. Helpt bij het laad- en losklaarmaken van het schip door opzetten
van de laadbomen, losmaken van sjorringen van deklasten, openleggen van de ruimen, opruimen van eventuele garneringen en het zo nodig verplaatsen van lading. Bedient de winches. Verricht laad- en loswerkzaamheden.
Loopt, daartoe aangewezen, tijdens het verblijf in een haven gedurende de nacht, wacht aan dek en ziet er op toe dat de verlichting blijft branden er niet teveel slack in de trossen. kom door bijv. getijveranderingen of dat deze niet te strak komen te staan. Ziet er op toe dat de gangway juist geplaatst bljjft, dat er geen onbevoegden het schip betreden, 1et op voorbij varende schepen alsmede op de veiligheidsvoorschrif'ten. Geeft desgewenst stroppen e.d. uit. Verricht werkzaamheden als ruimgast en controleert dan of er niet wordt gerookt in het ruim, houdt in opdracht van de stuurman toezicht op het laden en controleert tevens of de lading voldoende wordt gegarneerd, telt zo nodig bij het laden of lossen de ontvangen lading en controleert bij het lossen of de juiste merken worden gelost. Contro1eerd tevens in het ruim op diefstal. Waarschuwt bjj eventue1e ongerege1dheden de stuurman.. Verzorgt het aans1aan en opzetten van natie- ,kantoor- en seinvlaggen.
Het gezichtspunt kennis 1evert de volgende omschrijving op :"Kent de meest voorkomende steken en knopen en weet staa1draad en touwwerk te sp1itsen en weet zeil te naaien. Weet met staaldraad en trossen om te gaan. Weet zowel
op graden als op streken op het kompas te sturen en kent de gebruikeljjke roercommando's, ook als deze in het Enge1s zjjn gesteld. Kan roeien en pagaaien in een sloep en kent het gebruik van de vei1igheidsmidde1en. Kent de
werkzaamheden verbandhoudende met het scheepsonderhoud in het algemeen. Kent de inde1ing an de benaming van een schip. Weet doeltreffend te assisteren bjj het zeeklaar-, los- en 1aadklaarmaken van het schip. Weet de winches te
bedienen. Weet de v1aggen voor te hjjsen. Kent de werkzaamheden bjj het merenen ontmeren. Weet dek- en ruimwacht te lopen."

Het werkclassificatierapport voor de tankvaart bevat nagenoeg dezelfde kennisomschrijving en een werkomschrjjving die de 1aad- en 1osfuncties uit het voorgaande rapport mist. Daarvoor in de plaats komt practisch alleen het bedienen van afsluiters en het peilen van de tanks.

De werkomschrjjving van een matroos bij de zeesleepvaart mist uiteraard de aspecten van la
den en lossen maar is uitgebreid met verrichtingen voor het sleepklaarmaken van het sleepobject. Is de matroos tevens runner dan dient hij aan boord van de sleep hulpwerktuigen en verbindingsmiddelen te kunnen bedienen.

Een onderscheid moet gemaakt worden naar de functie van gezel bij de GHV, KHV en de zeesleep- en supplyvaart. 8)
De zeesleepvaart biedt de gezel de meeste afwisseling in het werk; de taken omvatten, behalve wat bij de GHV en KHV gedaan wordt, ook het werken met sleeptrossen en het splitsen en knopen.De geschoolde gezel kan daar zijn vakkennis het beste kwijt.
Arie
Berichten: 132
Lid geworden op: 22 sep 2004 09:16

Bericht door Arie »

Scheepsvaklui aan het werk...

Afbeelding
Arie
Berichten: 132
Lid geworden op: 22 sep 2004 09:16

Bericht door Arie »

Nog een moderne variant maar niet zo uitvoerig als de vorige twee maar er is niet verschrikelijk veel veranderd alles is alleen moderner (en beter?) geworden en bepaalde dingen doe je gewoon niet meer maar dat mag men zelf invullen. Komt ie:
:wink:
De scheepstechnicus.
Dit beroep is ontstaan uit het meer bekende beroep van de matroos. De scheepstechnicus is nautisch/technisch opgeleid om onderhoud aan het schip en in de machinekamer uit te voeren en versterkt het middenkader aan boord van vooral zeer moderne schepen met een kleine kernbemanning. Hij verricht allerlei reparaties, heeft dekdienst en machinedienst. Hij/zij is inzetbaar aan dek en in de machinekamer en assisteert bij het bedienen, onderhouden en repareren van onder andere scheepsmotoren en hulp- en dekwerktuigen, elektrotechnische installaties, koel- en vriesinstallaties enzovoort.
Hij bedient het grondtakel om een schip te ankeren. Hij is bedreven in de behandeling van reddingsboten, een functie die tot voor kort door een gespecialiseerde matroos werd uitgeoefend: de sloepgast. Verder is hij lid van de brandploeg. Een scheepstechnicus is veelzijdig opgeleid, hij is een manusje van alles aan boord van het schip.
De dekwerkzaamheden omvatten veelal onderhoud van het schip, het vast- of Iosmaken van de trossen bil aankomst en vertrek, assistentie verlenen bij diverse werkzaamheden van de stuurman of de werktuigkundige van de wacht.
De ervaren scheepstechnicus zal aan het roer staan tijdens het manoeuvreren bij aankomst in of vertrek uit de haven.
De scheepstechnicus van nu is een heel andere fjguur dan de matroos van vroeger. Hij is een goed geschoolde schepeling, die volledig kan worden ingezet in het ingewikkelde bedrijf, dat een schip nu eenmaal is. De moderne scheepstechnicus kan niet alleen knopen en splitsen, maar ook lassen, metaal draaien en eventueel zelfs frezen. Hij is aan boord een gewaardeerde kracht, die hoofd en handen goed en vaardig weet te gebruiken.
Hij kan zijn werk uitvoeren op schepen van de koopvaardij, ongeacht de grootte van de schepen. Ook kan hij werken in de off-shore,bij het loodswezen, op betonneringsvaartuigen.
Gebruikersavatar
Willem Visser
Berichten: 764
Lid geworden op: 21 jul 2004 22:16
Locatie: Amsterdam

Bericht door Willem Visser »

Je bent weer aardig mijn geheugen aan het opfrissen, Arie. Ik was al bijna vergeten wat mijn taken aan boord waren. Ga aub door met deze opfrissers.
Old sailors never died.

Gr Willem V.
Gebruikersavatar
Derk Gotink
Berichten: 1379
Lid geworden op: 03 sep 2004 21:47
Locatie: Hilversumse Meent

Bericht door Derk Gotink »

Arie.
Even een vraag tussendoor.
Die scan uit de Beting weet jij wie dat zijn
Ik dacht links ass. stuurman Wim v Beek
De rechtse ken ik niet

Groet Derk
Arie
Berichten: 132
Lid geworden op: 22 sep 2004 09:16

Bericht door Arie »

Hallo Derk!
Ik had de foto alleen geplaatst ter illustratie zou niet weten wie de mensen zijn,sorry.
Er zijn nog meer van die foto's te vinden op:
http://www.zeesleepvaart.com/index.nl.htm
Gebruikersavatar
Derk Gotink
Berichten: 1379
Lid geworden op: 03 sep 2004 21:47
Locatie: Hilversumse Meent

Bericht door Derk Gotink »

Oke Arie,
Die site van Hans ken ik al, staat in mijn zeevaart favorieten lijst.
in elk geval bedankt.

Groet Derk
Gebruikersavatar
Stavenuiter
Berichten: 1919
Lid geworden op: 22 jul 2004 15:00
Locatie: Enkhuizen

Dekdienst

Bericht door Stavenuiter »

De man links op de foto lijkt veel op Hannus van der Voet uit Ijmuiden.
De man rechts ken ik niet.

Groet Nico.


Plaats reactie