Houtvaart

[rspeur]

Mag ik er dan ook nog een illustratie tussen wringen?
Neder Ebro, hout van Vancouver Island naar Afrika. Als je de mensen wegdenkt, zou de zaak dan goed zijn gesjord?
Ik weet nog dat bediende algemene dienst en bakzeun de gang van achteruit naar kombuis v.v. niet leuk vonden.
René

[Harry G. Hogeboom]

in de neus van de stuurman met z'n spiegeltje!

Tjaa Theo...........dat van " de stuurman met z'n spiegeltje" weet jij denk ik ook niet....dat is een typisch olie-tengen-stuurman-pompman gebruik uit de tijd dat er nog geen " pompkamer-controle-kamer-afstand bemeting" van de tanks op tankers was. De ullage - dat weet je wel wat dat is, niettan - werd dus gemeten met een meetlint met een rond plankie d'r an..........maaar dat was een smerig en lekkerig gebeuren met lappentroep enz. dus zowel tijdens het laden en ook bij het lossen, als die stuurman eenmaal in de peiling had hoe snel of langzaam "het" ging dan keek ie even in de tank door met het spiegeltje in het zonlicht te schitteren IN de tank en dan zodoende te weten waar het vloeistofoppervlak was, al of niet een geheugen steuntje nemende van een trapleuninkie dat net al of niet onder de olie verdween of te voorschijn kwam.
Ook bij het lebberen met de strippers zaten die klanten altijd naar de zuig te schitteren weet je " vroegaah in mien tiet" moest je als beknijsde massinist van alle markten thuis zijn en "HET" dus ook van een stuurman kunnen overnemen
Ik had dus verwacht dat er wel kommentaar op dat spiegeltje zou komen, het uitblijven ervan was echter ook een duidelijke indicatie.............

[Jos Komen (R.I.P)]

Dat heb je mooi en duidelijk uitgelegd, Harry.
We gebruikten hiervoor de seinspiegels van de reddingssloepen, die konden tegen een stootje.
Een meetlint met een plankie werd door ons weinig gebruikt, dat was meer iets voor de zevende machinist als die aan het bunkeren was en er dan altijd een enorme puinhoop van maakte aan dek.
Als je lang genoeg aan boord zat wist je precies de ullage aan de hand van de trappies en de bordessen.
Uiteraard kon je dat spiegeltje alleen gebruiken als de zon scheen.

[Theo Horsten (R.I.P.)]

Tjaa Theo...........dat van " de stuurman met z'n spiegeltje" weet jij denk ik ook niet...

Nou ja, zeg... meneer Hogeboom, wat maak je me nou toch wel! Dat spiegeltje is voor mij zo doodnormaal, dat valt me dus niet op. Dat is echt niet alleen voor olie-tengen-stuurman-pompmannen, hoor.
Mijn vaste inspectie-uitrusting voor tankers bevatte behalve een mes en een hamertje en nog wat spullen ook altijd een spiegel. Twee zelfs, want als je handen nog wat trilden van het vlijtig poetsen van de barleuning, de avond tevoren -- -- wilde er wel eens een spiegel in een tank lazeren. Of een camera in een ketel, ook dat kon gebeuren. Zo'n spiegel is niet alleen handig om het peil te controleren. Met een spiegel en het zonnetje kijk je van bovenaf tot in de verste hoeken, óók in een lege tank van 26 meter diep. Daar kan de sterkste zaklamp niet tegenop. Het was in elk geval voldoende om een eerste indruk van een tank te krijgen. Aan afdalen ontkwam je uiteraard niet, maar als het met de spiegel goed leek en de tanks waar je al in was geweest, waren goed, dan hoefde je niet in allemaal.
Die reddingbootspiegels gebruikte ik ook. Ik heb er nu nog steeds twee naast de werkbank in de garage hangen. Maar toch spiegelde een gewone spiegel beter. Vandaar die twee spiegels: een gewone en mocht die in de tank lazeren, dan had ik nog een metalen spiegel.

Spiegeltje, spiegeltje in de zon..
Ik wou dat ik het overdoen kon...

[v+d]

De vierde machinist, niet de zevende die mocht zulk verantwoordelijk werk niet doen, en de olieman loerden eenvoudig met de brightstar in de peilkoker.
Op die koker zat een afsluiter met een gewichtje, liet dat gewichtje los dan was de koker dicht. Ooit in Freetown, terwijl de Kroo-boys met bagage en andere zaken aan boord kwamen, had ik dat baantje aan dek naast de kombuisingang. De grap was natuurlijk de olie zo hoog mogelijk in die koker te krijgen, ik was enorm afgeleid door dat gedoe op de kade, dat is overigens geen excuus!
Enfin, olie aan dek en olie overal, het duurde even voor de communicatie op gang kwam. Ik heb het geleerd en maar een keer olie aan dek geleverd

[Harry G. Hogeboom]

Nou ja, zeg... meneer Hogeboom, wat maak je me nou toch wel!

Jaaa...jaaaa...........als je het eerst allemaal weer eens duidelijk uitlegt........DAN weten "ze" het allemaal weeeer

PS.je.Een beknijsde " zware olie-bunker massinist"...( en bij ons op de Reuzen van Heusden was dat dus de 3e brandstof-meester-inclusief br.stof pompen, verstuivers en zware olie hap-, die soms de hulp van een 7e meester inschoor voor het " mindere werk" d.w.z. toen er nog 7e meesters waren- waaronder ik, tegen de tijd dat ik in die bunkerschoenen mocht lopen, toen waren de 7e meesters afgeschaft en liep ik met een spiegel door de gang...voor het bunkeren...en riep: Heeh Hogeboom zou jij niet eens als de bliksum naar dek gaan en die bunkers even voor MIJ peilen!.........en blerde er dan met een hoog stemmetje achteraan : Ja Meester, ik ben al weg! ) die peilde " met het plankie".....zonder er een cholere zooi van te maken..........goed luisteren voor " de plop" EN het lint strak houden..........kat in't bakkie.........de rampen van " Olie an dek" heb ik reeds vroeg afgeleerd, toen ik de consequenties zag van iemand anders "z'n bakkie".........ik heb mezelf toen bezworen dat mij dat niet zou overkomen.en was dus een zeer voorzichtige " aftopper"...en ZEKER geen olie in de peilkoker..........DAT was linke soep en " de kat op het spek".........Persoonlijk was ik niet zo bezorgd over een beetje olie an dek.......daar werd toen in feite niet zo moeilijk over gedaan......maar de "politieke consequencies" en voor dagen en weken en maanden " voor lul" te worden gezet en er aan worden herinnert en ontiegelijk te worden geziekt bij iedere mogelijke gelegenheid door "de meute".........DAT zat mij niet lekker.

[Theo Horsten (R.I.P.)]

Mag ik er dan ook nog een illustratie tussen wringen?
Neder Ebro, hout van Vancouver Island naar Afrika. Als je de mensen wegdenkt, zou de zaak dan goed zijn gesjord?

Zeker wel, René, al valt dat dan ook niet mee, als massinisten en tankervolk zich eenmaal tussen de planken gewrongen hebben!
Die weten alleen maar van milieuverpestende zaken zoals olieën en vetten en niets van puur natuurlijke producten als eerlijk harsig hout en het werken in de vrije natuur. Ach, geef ze een spiegeltje en ze vermaken zich kostelijk, zo is het natuurlijk ook weer.

Maar eh... dat sjorren op de Neder Ebro ziet er prima uit hoor, voor een dergelijk schip met alleen maar een beetje hout op de luiken en misschien ook nog wat los in de gangboorden? Ik zie het potdeksel en erg hoog ligt het ook niet op de luiken. Op de laatste foto meen ik ook spanschroeven met sliphaken te zien, dus dat is helemaal volgens de regels. Niks op aan te merken, maar voor een kuster met een hoge deklast van boord tot boord minder geschikt. Veel te veel gedoe met zware kettingen en spanschroeven.
Op een kuster voldeden staaldraad sjorrings veel beter en dan aantrekken met talies. Twee drieschijfsblokken oftewel een zesschijfsjijn. Eerst stuk voor stuk goed aantrekken, met een man of drie, vier er flink inhangen en voorlopig vastzetten. Vervolgens ergens een voetblokje vasthaken, halende part op de runnerhaak en met de winch aantrekken. Afstoppen met een touwtje, runner vieren, halende part onder de "teruglopende" parten klem trekken en vastzetten. Je kon ook een derdehandje op het halende part zetten en met de hand aantrekken - wie dat dan ook nog eens met de winch deed, vroeg om ongelukken - maar direct op de winch was sneller en ook veiliger. Ook dan moest je verdomd goed uitkijken dat je de boel niet aan gort trok en vooral uitkijken dat er niemand geraakt kon worden als er iets brak.
Nou ja, en als je dan ook nog een beetje water over de deklast kreeg, dan krompen die talies ook nog en trokken zich nog strakker aan. Dat kon geen kwaad, want zodra je voer begon die deklast zich toch nog een beetje te zetten en te werken en hadden die talies eerder de neiging om wat losser te worden, dus dat compenseerde elkaar.

• • • 

Sliphaken was niet nodig; in geval van nood was een klap met een brandbijl op een drieschijfsblok over het algemeen wel voldoende. Ik heb dat gelukkig nooit meegemaakt. Ik was al van de Francina af, naar school voor mijn 2de rang, toen ze ellende kregen met een lading pitprops en er gekapt moest worden. Dat is bloedlink werk, op een schip dat 25 graden slagzij heeft op de deklast lopen en dan kappen en een veilig heenkomen trachten te zoeken twrijl de handel overboord gaat. Dat deed Bruins Slot zelf, dat kun je ook niet aan iemand anders opdragen.

• • 

Op bovenstaande foto's Bruins Slot op de deklast van de Francina. Deze en de foto hierboven zijn afkomstig uit het prachtige boek Hout en Zout van Harry de Groot. Of ik die laatste genomen heb, weet ik werkelijk niet meer. Ik heb wel foto's van een reis met papierhout. Of dit inderdaad een lading props, is, of dat het papierhout is, durf ik niet te zeggen. Het lijkt me eerder papierhout, maar dat maakt verder ook niet uit. "Props" is een afkorting van "pitprops". Een "pit" is een (kolen)mijn. Er waren lange en korte props dus zou het hier inderdaad om korte pitprops kunnen gaan. Mijnwerkers gaven de voorkeur aan houten stutten boven stalen omdat houten stutten waarschuwend begonnen te kraken als er een instorting dreigde terwijl stalen stutten in een dergelijk geval in een keer braken. Behalve pitprops, waren er ook "pit sleepers" een klein soort bielzen, een veel kleiner formaat dan de normale spoorbielzen, waarop in de mijn de props kwamen te rusten en die tevens als bielzen voor de treintjes in de mijn werden gebruikt.
Ook dat hoorde allemaal bij de houtvaart. Maar het gezaagde hout vormde toch het leeuwendeel van de ladingen en dat was ook het meest interessante.

• Harry de Groot, Hout en Zout
  Uitgeverij "De Alk" 2006
  ISBN 978 90 6013 285 2
  
  Voor wie geïnteresseerd is in de Groninger kustvaart en het boek nog niet heeft, van harte aanbevolen!
  Het is tweedehands nog beperkt verkrijgbaar.
  Het kappen van die deklast op de Francina wordt beschreven op pagina 40 en 41.

[rspeur]

Theo, als rechtgeaarde leek heb ik genoten van je duidelijke uitleg. EN van de foto's natuurlijk.
René

[jdbvos]

Hier zie je wat bewegende beelden zoals mijn vader dat erruguns in de jaren 50 vastlegde op de Noordster...

[Theo Horsten (R.I.P.)]

Mooi stukje film, Jan. Je vader gebruikte grote spanschroeven, zonder sliphaken. Spanschroeven heb ik zelf nooit meegemaakt. Wel gezien bij anderen, maar dan altijd met sliphaken. Zelf heb ik altijd talies gebruikt.