Taal en zo...

Hier kan iedereen alles plaatsen over zaken die actueel en interessant zijn, maar niets met scheepvaart te maken hebben.
Gebruikersavatar
rspeur
Berichten: 3111
Lid geworden op: 11 dec 2009 17:41
Locatie: Almere
Contacteer:

Re: Taal en zo...

Bericht door rspeur »

Maar Jan toch! Ze hebben toch gelijk? Toch?
Rene
Ik leit m'n tong hier altoid foin ofskrape

Gebruikersavatar
Allen
Berichten: 4840
Lid geworden op: 26 feb 2010 12:24

Re: Taal en zo...

Bericht door Allen »

Aaneengeschreven, los of met koppelteken?

Wie een gebruiksaanwijzing bij een zojuist gekocht apparaat zoekt, wordt meestal geconfronteerd met een lijst van twaalf teksten, allemaal in een andere taal weergegeven. Bij zo'n gelegenheid wordt mooi zichtbaar dat een Nederlandse geschreven tekst opvalt door zijn gelijkmatigheid en overzichtelijkheid. Het gaat hierbij om een eenvoud, die ontstaat door een minimum aan hoofdletters, streepjes, trema's en allerlei accenten. Kortom: er wordt gestreefd naar een rustig tekstbeeld. Dat is ongetwijfeld ook een belangrijk doel geweest van spellingcommissies uit 1995 en 2005. Vermoedelijk zijn weinig taalgebruikers zich ervan bewust dat we, als we een Duits zelfstandig naamwoord overnemen, nadrukkelijk de hoofdletter veranderen in een kleine letter. Voorbeelden: blindganger (Blindgänger), bühne (Bühne), muesli (Müsli), aha-erlebnis, (Aha-Erlebnis) einzelgänger, (Einzelgänger) en fingerspitzengefühl (Fingerspitzengefühl).

Naast een spaarzaam gebruik van hoofdletters brengt weglating van koppeltekens, accenten en spaties (bij het 'los' schrijven van woorden die bijeen horen) ongetwijfeld meer rust in het tekstbeeld. En zo komen we tot een fundamentele regel op dit terrein: schrijf delen van samengestelde woorden aaneen als het maar enigszins kan. Eerstejaarsstudent, langetermijnplanning en langeafstandsloper zijn er voorbeelden van.

Soms roepen samengestelde woorden misverstanden op. Een bekend voorbeeld is het woord bommelding, hetgeen te lezen is als bom+melding en bommel+ding. In zulke gevallen is het verstandig een koppelteken te plaatsen: bom-melding. Ook wanneer een woordbeeld onoverzichtelijk wordt, bijvoorbeeld bij de spelling rocococombinatie, kan een koppelteken uitkomst brengen: rococo-combinatie. Om het ideaal van een rustig tekstbeeld te realiseren kan men de meeste samenstellingen dus probleemloos aaneenschrijven. Maar helemaal zonder streepjes en trema's kunnen we echter niet: een belangrijk verschijnsel waar men rekening mee moet houden is de zogenaamde klinkerbotsing. Deze doet zich voor in het woord zo-even, zonder koppelteken staat er immers het werkwoord zoeven. Meer voorbeelden van een klinkerbotsing zijn: radio-omroep, zeventiende-eeuwse schilderkunst, co-existentie.


Taalvraag009.JPG
Taalvraag009.JPG (16.76 KiB) 4218 keer bekeken
Grtn @Allen
v+d
Berichten: 7164
Lid geworden op: 20 jun 2011 19:56

Re: Taal en zo...

Bericht door v+d »

Slaolie lijkt mij wel goed en kan niet tot verwarring leiden, mini jurk zou ik zelf zo schrijven, hoewel tegenwoordig hebben we hotpants of hete broeken :wink:
Ik doe tegenwoordig mee met "Beter Spellen" op de aaitelefoon met soms verrassende resultaten, gelukkig heb ik meestal een score van 75% maar soms is het totaal naadje :lol:
Gebruikersavatar
Harry G. Hogeboom
Berichten: 14358
Lid geworden op: 22 jul 2004 02:07
Locatie: Canada

Re: Taal en zo...

Bericht door Harry G. Hogeboom »

"Beter Spelen"
Spelen...OF...spellen Jan?? :roll:
MVG HGH.
"Don't sweat the small stuff"
v+d
Berichten: 7164
Lid geworden op: 20 jun 2011 19:56

Re: Taal en zo...

Bericht door v+d »

Harry je bent als altijd goed wakker, ik heb inmiddels een wijziging aangebracht.
Nou ja, beter spelen... ik weet niet :-D
Gebruikersavatar
Harry G. Hogeboom
Berichten: 14358
Lid geworden op: 22 jul 2004 02:07
Locatie: Canada

Re: Taal en zo...

Bericht door Harry G. Hogeboom »

als altijd goed wakker
Nou laten we dit maar op een geluks treffer houden Jan :roll: ...tegenwoordig al slaperig naaaa eeen pilsje! :lol:
MVG HGH.
"Don't sweat the small stuff"
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Taal en zo...

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

mini jurk zou ik zelf zo schrijven
Niet voor niets wordt er gevraagd hoe dit geschreven wordt. Het is minirok en eigenlijk is er geen enkele reden te bedenken waarom je ook niet minijurk zou schrijven. Er is geen gevaar voor verkeerde uitspraak - als je het zou willen uitspreken als minij-urk, moet je je tong in bochten wringen.

Toch is mini-jurk, met verbindingsstreepje, de juiste schrijfwijze. Maar waarom eigenlijk? Gevaar voor een verkeerde uitspraak bestaat bij wat men "klinkerbotsing" noemt. Voor mini is dat bij i+e, i+i en i+j. Nu is dat i+j niet zo erg logisch, want j is geen klinker, maar een halfklinker. Waarom het niet voor de a geldt, is niet helemaal duidelijk. Het is miniauto, zonder verbindingsstreepje, waarom dan niet minijurk?
Om het allemaal nog wat eenvoudiger te maken, is daarom bepaald dat een verbindingsstreepje na mini altijd mág maar alleen na e, i en j verplicht is. Kortom: er zit in feite geen enkele logica in die regel. Maar "mini jurk" is niet goed. We schrijven in het Nederlands zoveel mogelijk aan elkaar, wees daar vooral niet te bang voor. Los van elkaar is vaker fout dan aan elkaar. Je schrijft langeafstandsbommenwerper, een woord van 25 letters. Hoe zou je het ook anders willen schrijven? Zo is het ook korteafstandsloper, kortebaanschaaten, kortebaankampioen enz.

We hebben we hier al twaalf jaar lang een topic van inmiddels 54 pagina's met als titel: Zware-Lading Schepen. Drie woorden, drie hoofdletters en een verbindingsstreepje. Dat moet gewoon zwareladingschepen zijn, één woord. Net als motorschip, stoomschip, containerschip, drogeladingschip, cruiseschip, bevoorradingsschip enz. enz. Drogebulkvervoer is ook een mooi voorbeeld. Sleephopperzuiger en emmerbaggermolen.

Vandaar: vooral niet aarzelen om iets aan elkaar te schrijven; meestal zit je daarmee goed. Koudegrondaardbeien; hoe zou je het anders willen schrijven? Maar koude oorlog is iets anders dan de Koude Oorlog. Het is Koude Oorlogretoriek, maar koudeoorlogsdenken.
Taal... het blijft leuk. :wink:
Gebruikersavatar
Allen
Berichten: 4840
Lid geworden op: 26 feb 2010 12:24

Re: Taal en zo...

Bericht door Allen »

@Theo, tis in één woord geweldig.
Die twee schuine streepies op de ee's zijn toch goed of niet?


Taalvraag009a.JPG
Taalvraag009a.JPG (29.24 KiB) 4086 keer bekeken
Grtn @Allen
Gebruikersavatar
Allen
Berichten: 4840
Lid geworden op: 26 feb 2010 12:24

Re: Taal en zo...

Bericht door Allen »

Het ongrijpbare woordje 'er'

'Wie zorgt er voor de afwas?'
'Ergens is er iets fout gegaan'
'Heb je wat postzegels voor me? Ik heb er nog maar twee.'

In bovenstaande zinnen zal niemand zich het hoofd breken over de plaats van het woordje 'er'. Of over het probleem van het al of niet gebruiken daarvan. Terwijl wie Nederlands als tweede taal leert beheersen, meestal geen idee heeft of, en hoe je 'er' moet gebruiken in een zin.

Zijn daar nog regels voor? Nee, die zijn er niet, tenminste in de meeste gevallen niet. Kun je 'er' dan eigenlijk wel gewoon weglaten in de drie geciteerde zinnetjes? Misschien, maar de zinnen worden dan opeens heel houterig, on-Nederlands bijna.

Sommige taalkundigen hebben pogingen gedaan hierop wat regels los te laten. Zo laat de derde zin een 'hoeveelheids-er' zien. Ook in: 'Door het slechte weer verschenen er maar vijftien ouders op de oudervergadering'. Verder onderscheidt men wel 'er' als introductiewoord. 'Er was eens ...'

Ook in het minder sprookjesachtige: 'Er zijn enkele nieuwe winkels geopend in de Kalanderstraat'.

Weglaten van 'er' kan in de eerste zin niet, in de tweede wel, maar met de nodige aanpassingen: 'Enkele nieuwe winkels zijn geopend in de Kalanderstraat'.

Toch zullen de meeste taalgebruikers hier ook kiezen voor: 'Enkele nieuwe winkels zijn er geopend ...' enz.

Ook hier lijkt er een ongeschreven regel te bestaan die zegt dat het weglaten van 'er' soms een mededeling te zakelijk maakt. En een enkele keer zelfs onvriendelijk van toon doet zijn.

De sprookjeszin 'Er was eens ...' heeft nóg iets eigenaardigs: men kan met gemak zeggen: 'Er was er eens een boer die jaloers was op zijn buurman'. In gesproken taal meestal klinkend als: 'Er was d'r eens ...' Het ligt voor de hand om aan te nemen dat hier 'd'r' en 'er' de oorsprong en betekenis van 'daar' heeft gehad. Maar die plaatsaanduiding vind je helemaal niet meer terug in: 'Ik heb er nog maar drie', dus in 'er' als hoeveelheidsaanduiding.

Weglating van 'er' kan absoluut niet in de uitroep: 'Er zit een kat in een boom! Want 'Een kat zit in een boom!' zou inhouden dat dit de normale situatie is waarin een kat zich pleegt te bevinden.


Taalvraag012.JPG
Taalvraag012.JPG (12.74 KiB) 4041 keer bekeken
Grtn @Allen
v+d
Berichten: 7164
Lid geworden op: 20 jun 2011 19:56

Re: Taal en zo...

Bericht door v+d »

Eraan onderdoor gaan.


Plaats reactie