----------------------------------------------------------------------------Even heel iets anders ...
-----------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------Memories
Geheugen - het vermogen om voorstellingen van de geest te bewaren. (Van Dale)
Geheugen - het vermogen van een mens of dier om informatie te onthouden. (Wikipedia}
Een mens kan allerlei soorten zaken onthouden, niet alleen teksten, maar ook beelden, kleuren, geluiden en zelfs geuren en gevoelens.(Wikipedia)
Dat het menselijk geheugen een vreemde en vooral gecompliceerde zaak is, weet ik. Ik weet ook dat we in feite maar heel weinig weten van het het menselijk brein - en dus van het geheugen. We weten meer van het heelal, meer van de bodemgesteldheid op de planeet Mars dan van het menselijk brein. Of van de diepzee, want daar weten we ook nauwelijks iets van. De aarde is voor twee derde bedekt met water en van dat twee derde deel is negentig procent diepzee, dat wil zeggen dieper dan 500 tot 1000 meter. Het deel van de diepzee dat werkelijk geëxploreerd is, schijnt te kunnen worden uitgedrukt in een aantal voetbalvelden, meer niet. Vreemd eigenlijk.
Vreemd eigenlijk, dat er zoveel geld geïnvesteerd gaat worden in een bemande missie naar Mars, terwijl we nauwelijks weten hoe de hersens van de lieden die daarheen gaan, precies werken. Maar dat zijn allemaal de grote projecten, de grote, diepgaande onderzoeken. Ik verwonder mij veel meer over het kleine, het op het oog nietszeggende. Ik zal dat trachten te verklaren.
Wat ik me telkens weer verbaasd afvraag, is waarom ik bepaalde dingen onthou die helemaal niets om het lijf hebben. Ik bedoel: het is heel gewoon en volkomen begrijpelijk dat een schokkende gebeurtenis, of iets heel moois, je je leven lang bijblijft en daar heb ik het dan ook niet over. Ik bedoel een kleinigheid die nergens aan te koppelen is - niet aan een plaats, niet aan een tijd, niet aan een persoon maar die ik me toch tot in het allerkleinste detail herinner. Niet alleen waar het was en wanneer, maar ook precies waar ik stond, het uur van de dag, het licht en soms zelfs de geur die erbij hoorde - en dan bedoel ik de geur die daar toevallig hing. Vaak is het ook gekoppeld aan muziek. Ook dat is weer niet zo vreemd, omdat dit vaak ook te maken heeft met een bepaalde gebeurtenis, vaak met een bepaalde periode in je leven. Maar dat bedoel ik allemaal niet. Ik ga een voorbeeld geven.
------------------------------------------------
Tussen 8 maart 1961 en 30 juni 1962 lag in de Oostzee, ter hoogte van Stockholm, een piraat die uitzond als Radio Nord.
Dat was het vroegere ms
Olga, een schip dat toen al een rijke historie had, een historie die ook daarna nog verder zou gaan. Het was oorspronkelijk in 1921 gebouwd als de Duits driemastschoener Margarethe. Na velerlei omzwervingen en naamsveranderingen, kwam de Olga Margarethe in de nacht van 19 op 20 maart 1980 in windkracht 10 als de Mi Amigo, waarop de zeezender Radio Caroline opereerde, aan haar einde op de Long Sands Bank in het Thames estuarium. In het topic
Zendschepen is daar genoeg, zo niet alles over te vinden, dus dat hoef ik hier niet nog eens dunnetjes over te doen. Ik beperk me tot Radio Nord tussen maart 1961 en juni 1962. Ik denk dat die kleinigheid die niets om het lijf had, maar die ik me meer dan een halve eeuw later om raadselachtige redenen nog haarscherp herinner.
Het moet in mei 1962 zijn geweest; wanneer precies maakt niet uit. Ik voer toen op de Scheldeborg, mijn eerste bootje als kapitein en we gingen "naar boven" om hout te halen. Het moet 's avonds laat zijn geweest, maar donker werd het in die tijd van het jaar op die breedte bijna niet meer en ik herinner me dat noordelijke avondlicht nog heel precies. Licht dat niet te omschrijven is, omdat het zo bijzonder is.
En ik herinner me dat ik Radio Nord aan had staan. Daar hadden ze een diskjockey die ongeveer net zo'n stem had als in Nederland Pete Felleman, diskjockey avant la lettre. Wie de stem van Pete Felleman niet (meer) kent of nog eens wil horen, kan
HIER klikken.
Zo'n stem hadden ze bij Radio Nord ook en ik zou bij god niet weten hoe de man heette, maar die stem herinner ik me nog net zo scherp als de stem van Pete Felleman en van die stem op die avond herinner ik me in feite maar twee woorden. Een naam: Anita O'Day.
Daarmee kondigde hij een plaat aan – of af, want ook dat weet ik niet meer en ook niet wat Anita O’Day toen ging zingen of net had gezongen. Helemaal niks. Alleen maar die sonore stem: “Anita O’day” op die avond bij dat licht. Als ik me de muziek nog herinnerde, zou ik kunnen begrijpen waarom ik dat altijd onthouden heb. Sommige muziek is onverbrekelijk verbonden met een bepaalde gebeurtenis of situatie. Maar dat weet ik dus niet. Alleen maar die naam: Anita O’day.
Ook heb ik een sterk vermoeden dat die naam me toen misschien wel bekend in de oren zal hebben geklonken, maar dat ik toch nauwelijks wist wie Anita O’Day was. Dat kwam veel later pas. Ze was een geweldigde jazz-zangeres, geboren in 1919 en op haar achttiende professioneel gaan zingen. Vanaf 1941 zong ze bij big bands, bij Gene Krupa, Woody Herman en vooral bij Stan Kenton. Kenton brak vooral door dankzij Anita O’Day. Ze had een geweldig gevoel voor timing. Ze veranderde het beeld van “het meisje dat bij de band zingt” voor altijd. Ze stal de show. Ze was een vertegenwoordigster van de West Coast Cool Jazz en misschien wel de eerste bebop-zangeres. Of Ella Fitzgerald nog eerder bebop song, daar wil ik af wezen. Google op Anita O’Day en je weet alles. En ga vooral ook naar YouTube en bekijk delen uit de legendarische film
Jazz on a Summers Day, een opname van het New Port Jazz Festival van 1958. Daar komt die foto in de kop van dit stuk ook uit. Klik
HIER. Alleen al het kijken naar het toenmalige festivalpubliek is de moeite waard.
Maar dat wist ik op die avond in de Oostzee in 1962 allemaal niet.
En toch … Telkens als ik aan Anita O’Day denk of ik hoor haar weer eens zingen, dan ben ik weer terug op dat bootje en dan zie ik die vlakke zee onder dat mystieke licht en hoor ik de stem van die diskjockey:
“Anita O’Day.”
Verder niks.
Heel merkwaardig.