Een oud boek...

Alles over boeken, schrijven, uitgevers etc.
Theo Horsten (R.I.P.)

Een oud boek...

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Hebben e-books en e-readers de toekomst? Ik weet het niet; misschien wel.
Toch is er één ding dat ik heel zeker weet en dat is dit: als iemand 109 jaar vanaf nu – dus in het jaar 2120 – een e-book dat in 2011 werd uitgegeven op zijn dan gangbare leesapparaat opent en doorbladert en leest, dan kan hij nooit en te nimmer hetzelfde gevoel krijgen als dat wat ik krijg als ik een prachtig papieren boek met blauw-linnen band met goudopdruk dat 109 jaar geleden – in het jaar 1902 – werd uitgegeven in mijn handen neem en open en doorblader en weer eens dichtdoe en betast en bekijk en er vaak ook aan ruik. Dat zal zo iemand zélfs niet krijgen als hij dat e-book opent op een antieke Sony e-reader uit 2011. Dat kan niet. Gevoelens kun je nu eenmaal niet digitaliseren.

Daar moest ik aan denken toen ik het boek dat ik HIER noemde ontving en uitpakte en bekeek en doorbladerde. Ik had een uitgave uit 1910 willen bestellen – het boek verscheen in 1898 – maar besloot toch maar op een mooi bandje uit 1902, de tiende druk van het boek...

Afbeelding

Kijk, dat is een BOEK. Daar kan natuurlijk geen enkel e-book aan tippen. Alleen met die titelpagina en die handtekening daar rechts bovenaan kan ik al uren bezig zijn. Wie was die eerste eigenaar? Kocht hij dat boek Kerstmis 1902 voor zichzelf of was het een cadeau van iemand anders. Hij schrijft zo mooi en toch kan ik zijn achternaam niet lezen...

Afbeelding

I - of J - Lionel Str.... Meer kan ik er niet van maken. Hoe oud was Lionel toen? Hoe oud is hij uiteindelijk geworden? En wie heeft dat boek daarna in bezit gehad? Ik geloof dat als je iets lang in je bezit hebt en je hebt het vaak in handen gehad - of je hebt het zelf gemaakt - dat je er dan iets van jezelf in achterlaat dat soms voor anderen herkenbaar is. Ik ben daarin niet de enige, maar dit geheel terzijde. Misschien dat ik, als ik dit boek nu maar lang genoeg in handen heb en doorblader, ik op den duur een glimp van Lionel opvang. Het is daarbij net zo als wanneer je pogingen doet om met dieren te communiceren - wat iets is dat je kunt leren -: neem alles wat je meent op te vangen serieus en doe niets af als "flauwekul". Maar ik dwaal af.

Het was het eerste boek dat Frank Thomas Bullen schreef en het was al direct een groot succes.

Afbeelding . Afbeelding

Stel je eens even voor dat je in 1898 als debutant een brief kreeg van Rudyard Kipling, toen al een gevierd schrijver met een hele reeks boeken op zijn naam zoals het Jungle Book (1 en 2) en Captains Courageous, de eerste Brit die de Nobelprijs voor literatuur won, in 1907. Een dergelijke brief krijgen van deze schrijver, moet iets geweldigs zijn geweest voor Frank T. Bullen, die in 1857 in Londen geboren werd als kind van arme ouders, een jongen die op straat opgroeide. Hij had wel een jaar of wat op school gezeten, op een zogeheten dame school, wat in de meeste gevallen weinig meer was dan een kinderdagverblijf, gerund door een vrouw die geacht werd de kinderen dan ook nog het een en ander te leren. Wat ze dan werd geleerd en hoe goed dat onderwijs was, lag helemaal aan het opleidingsniveau en de interesse van diezelfde vrouw. Hoe het ook zij, Frank Bullen ging al op zijn negende jaar van school en moest het daarna verder maar bekijken. Toch denk ik dat de vrouw die hem het een en ander leerde en waarmee hij ook daarna nog contact moet hebben gehouden, een zekere Emily Hensley was, want aan haar draagt hij zijn eerste boek op...

Afbeelding
... maar wie ze precies was en welke rol ze in Bullen's leven heeft gespeeld, weet ik dan weer niet en dat vind ik jammer. Maar ja, een mens kan niet alles hebben.
Bullen was nog maar twaalf jaar oud toen hij naar zee ging, als "cabin boy". In de daaropvolgende veertien jaar bracht hij het tot 1ste stuurman. In 1883 ging hij aan de wal werken, bij het Metereological Office in Bracknel. Hij begon te schrijven en brak in 1897 in een keer door met het autobiografische boek The Cruise of the “Cachalot”. Daarna produceerde hij elk jaar een boek tot hij in 1915 op Madeira door een ongeval om het leven kwam.

Wat een boek... En over sterke openingen gesproken:

AfbeeldingAfbeelding

Is het niet geweldig wat daar in die eerste twee pagina's wordt neergezet? Het boek werd in 1946 door de Boer in het Nederlands uitgegeven, vertaald door niemand minder dat Piet Verhoog. Zoals ik elders al vertelde, ben ik dat boek in mijn vorige leven kwijtgeraakt. Ik heb het zojuist opnieuw besteld omdat ik wil weten hoe Verhoog dat stukje op pagina 2 in 1946 vertaalde:

    • "Wall, I should surmise that I want between fifty and sixty hands, ef yew kin lay me onto 'em; but kem along, every dreep's a drop, an' yew seem likely enough."
[/i][/color]
Ga er maar even aan staan... Je zit dan met hetzelfde probleem als waartegenover ik me in 1978 zag gesteld bij de vertaling van Kipling's Captains Courageous, waarin de dialogen voor een groot deel in het dialect van de visserlui van New England waren geschreven. Als je daar keurig Nederlands van maakt, doe je de schrijver onrecht. Maar wat maak je er dan wél van? Ik ben nog altijd een beetje trots op mijn vertaling van Kipling en daarom wil ik weten hoe Piet Verhoog dit heeft gedaan. Ik had het voordien nooit in het Engels gelezen, dus toen ik het in het Nederlands las, heb ik niet op de vertaling gelet. Dat wil zeggen: niet speciaal.

In oude boeken wordt vaak niet vermeld van wie de illustraties zijn en bij de “Cachalot” is dat al niet anders. Er staan acht illustraties in, plus een uitvouwbare kaart van de reis – om de wereld. Die acht illustraties zijn, voor zover ik het kan bekijken, van drie verschillende tekenaars en ze lopen wat kwaliteit betreft uiteen van zeer matig tot heel mooi.

Afbeelding.Afbeelding

Hierboven twee voorbeelden, geen van beide gesigneerd. De linkse, van de "Cachalot" vind ik maar matig, terwijl de tweede aanmerkelijk beter is. Let eens op de uitdrukkingen op de gezichten van die lieden.

Maar dan de twee volgende...

Afbeelding.Afbeelding

Dat is heel iets anders en die zijn ook duidelijk gesigneerd. Tekeningen van Arthur Twidle (1865-1936), een Brits illustrator die vooral bekend is geworden door zijn illustraties in de Sherlock Holmes boeken van Arthur Conan Doyle, maar die daarnaast ook tientallen andere boeken illustreerde. Toch merkwaardig dat voor zo'n boek als dat van Frank T. Bullen verschillende illustratoren werden gebruikt. Als Twidle ze allemaal zou hebben verzorgd, zou dat vast nog mooier zijn geweest.
Maar het blijft een mooi oud boek...

Voor de volledigheid ook de rest van de illustraties, te beginnen met de kaart van de reis.

Afbeelding

Afbeelding

Afbeelding

Afbeelding

... en nog een laatste van Twidle...

Afbeelding

Tot slot: ik heb de titel van het topic met opzet zo gekozen om het mogelijk te maken naadloos over te gaan op andere oude boeken, zoals bijvoorbeeld dit...

Afbeelding

Daarmee kan ik verschillende kanten op: naar Axel Munthe, naar andere oude boeken, maar ook naar wat je soms in oude boeken tegen kunt komen, want dat is soms verrassend. En dan zit ik daar ook weer mee in mijn handen en vraag me af wie dat dan wel was die dat, lang geleden, in dat boek legde. :wink:

jan stolp
Berichten: 215
Lid geworden op: 06 apr 2008 19:35
Contacteer:

Re: Een oud boek...

Bericht door jan stolp »

Wèèèl,ik denk dat ik er tussen de vijftig en zestig nodig heb,als jij ze me weet te wijzen.Maar kom mee ,elke drup is een droppel,en jij schijnt er nogal trek in te hebben.

Dat is de vertaling van P.Verhoog

Ik heb een goedkoop boekje van 1955 zonder illustraties maar het verhaal is er niet minder om .Ik koester het al zo'n jaar of 40.....

Groet Jan
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Een oud boek...

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Bedankt, Jan. Ik heb bij Boekwinkeltjes de uitgave van 1946 besteld, een beetje mooie, voor 14,50.
Ik vind toch dat Piet Verhoog zich er wat gemakkelijk vanaf heeft gemaakt; dat is te mooi, te netjes.
Maar misschien had ik hetzelfde wel gedaan.

Afbeelding

Intussen weet ik voor 95 procent zeker van wie die handtekening is in die oude uitgave van het boek.
Dat is naar alle waarschijnlijkheid J(ohn) Lionel Stretton, geboren in 1860 in Kidderminster, Worcestershire. Tijdens zijn leven 56 jaar lang werkzaam als chirurg in het Kidderminster Hospital waarvan hij van 1924 tot 1937 tevens geneesheer-directeur was. Hij ging in 1938 met pensioen - dat werd ook wel tijd, want hij was toen inmiddels 78 jaar oud - en hij overleed in februari 1943.
Zo zie je maar: als je nu maar lang genoeg met je vingers over die 109 jaar oude inkt strijkt, dan komt het vanzelf. Lionel - want zo werd hij genoemd - liet me van gene zijde weten dat hij Kerstmis 1902 erg blij was met dat boek. :roll:

Het internet is een wonderlijke zaak. Ik wacht op een bevestiging dat dit inderdaad zijn handschrift was. Wat kan een mens toch zoet zijn met alleen maar zo'n oud boek! :-D

Nog even over de vertaling van Piet Verhoog:

"... en jij schijnt er nogal trek in te hebben" vind ik een onjuiste vertaling van "... an' yew seem likely enough".
Sterker nog: het is een verkeerde vertaling.
"Likely" betekent: geschikt, bruikbaar, betrouwbaar, gekwalificeerd, geloofwaardig.
Het staat in geen enkel verband met "trek hebben" of "zin hebben in".
Gebruikersavatar
Harry G. Hogeboom
Berichten: 14378
Lid geworden op: 22 jul 2004 02:07
Locatie: Canada

Re: Een oud boek...

Bericht door Harry G. Hogeboom »

"... an' yew seem likely enough".
Hallo,

Dit is een van die typische uitdrukkingen die zich gewoon heel moeilijk " als een stukkie" laten vertalen...maar die " in de communicatie" een beeld overbrengen.......
In dit geval zegt die Walvisjager-schipper tegen Bullen......." en jij zou best eens geschikt kunnen zijn" OF " jij zou misschien wel kunnen voldoen aan de eisen" OF " jij zou er misschien wel "bij door" kunnen".
Wat ik wil zeggen is dat het " hele stukje" in feite moet worden vertaald....waarvan dit slechts een deel is.

Er zijn veeeel van dit soort "uitdrukkingen" en ik zal hier een ander voorbeel geven........

In Newfoundland is het VOLLEDIG acceptabel om als antwoord in een bepaalde situatie aan iemand te zeggen " Yes boy!!" ( hetgeen je dan NIET uitspreekt als BOY.maar meer als BUH...of zoiets).....je kunt het en dan ook NIET vertalen als BOY = jongen.....da's falikant verkeerd.het is "een uitdrukking"....
ALS je die zelfde "uitdrukking" gebruikt buiten de Canadese Maritieme Provincies en ZEKER in Amerika en HELEMAAL ZEKER als de andere persoon toevallig een donkere huidskleur heeft.DAN wordt datzelfde boy of buh!! ABSOLUUT beledigend..........punt uit, het is dan plotseling "erg onfatsoenlijk-tegen onbeschoft aan" geworden.......

Het is hier aan de kust in het spraakgebruik b.v. heel gewoon om b.v. in een restaurant....een zgn. "diner".........hetgeen NIET dinee betekent maar "eetgelegenheid".......OF eettent...en NIET "restaurant" in de zin wat "wij in Nederland er mee bedoelen"......om dus b.v. in zo'n diner door een bedienster ( waitress) te worden aangesproken met " honey" of "sweetie"..........vertaal dat nou NIET als " honing" of " zoetertje" .want dan zit je zogezeid " kats verkeerd".........het is gewoon een "spraakgebruik" en het betekend "echt niks".......als zij zegt:"Mornin, what can I do you for honey" ( ja ik heb de volgorde echt goed!!! :lol: ) dan bedoeld ze dus gewoon " Wat willen jullie hebben....wat wil je bestellen"..of " Wat zal het zijn".terwijl ik zit te denken dan zou een goede vertaling zijn : "moguh, wat zal het zijn"........en dat " honey" zou ik gewoon vergeten in de vertaling...want het betekend hooguit iets als " beste mensen"........

Die Verhoog zat met het woord "schuit" dan ook helemaal mis.......
MVG HGH.
"Don't sweat the small stuff"
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Een oud boek...

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Vanzelfsprekend kun je er nooit zomaar een woord uitlichten; je moet elke zin in zijn context beschouwen en dan het geheel weer in de "setting" van het verhaal, de streek, het soort mensen en in dit geval vroeg ik me vooral af hoe Verhoog zou hebben geprobeerd om de manier waarop deze man sprak in het Nederlands weer te geven. Niet voor niets schrijft Bullen min of meer fonetisch het dialect - als je dat hier zo zou mogen noemen - dat de man spreekt. Hij schrijft geen gewoon Engels en dus mag je daar ook geen gewoon Nederlands van maken. Hoe het dan wél moet, is een keuze die je moet maken. Waar is het in het Nederlands mee vergelijkbaar?

Ik stond bij Kipling's Captains Courageous, waarin, zoals ik hierboven al zei. de dialogen veelal in het dialect van de visserlui van New England zijn geschreven. Wat ga je daar dan van maken? Als je daar algemeen beschaafd Nederlands van gaat maken, vertaal je niet, zoals je opdracht luidt "getrouw naar stijl en inhoud". Maar je kunt er ook geen Katwijks of Schevenings van maken. Wie wil weten hoe ik dat destijds heb opgelost moet Kapitein Courageous uit 1979 maar eens lezen met de Engelse uitgave ernaast.
Ik vind dat Verhoog er zich te gemakkelijk vanaf heeft gemaakt en waarom hij dat "likely enough" heeft vertaals als "trek hebben in" begrijp ik werkelijk niet. Vooral als je net aan een vertaling begint, moet je scherp op dit soort dingen letten.Als je niet onmiddellijk weet wat "likely enough" in deze context betekent, mag je niet gissen en er maar iets van maken, maar moet je dat na gaan kijken. Dan is het heel gewoon dat je alleen aan dat korte stukje enige uren of om mij een hele dag besteedt omdat dat mede bepalend is voor de rest van je vertaling. Zodra je "likely enough" in onverschillig welke dictionaire opzoekt, wordt het je duidelijk dat dit geen simpele uitdrukking is en dus moet je je in de spreker en de situatie trachten in te leven en dan bepalen hoe dat klonk en hoe dat door een vergelijkbare figuur in Nederland en in het Nederlands zou zijn gezegd.
Als iemand het antwoord van de directeur van een vroeger zeer bekende Delfzijlster machinefabriek op een vraag van de kapitein waarom, na een reparatie, de temperatuur van de uitlaatgassen van twee van de zes cilinders zo verschilde van de rest, in het Engels zou moeten vertalen, dan zou hij voor een gelijksoortig probleem staan. Die man zei namelijk - en dan probeer ik het niet in "officieel" Gronings te schrijven, maar eveneens ongeveer fonetisch: "Ach, da' geft ja niks, kaptain. A's't plofke in de piep moar goud is."
Als je daar dan in het Engels - bijvoorbeeld - van zou maken.: "That doesn' matter, Captain. As long as the sound of the exhaust is right," dan is dat formeel wel juist, maar dan gaat er wel iets verloren.
Ergo: vertaalsoftware zal nooit en te nimmer werken. Stop "an' yew seem likely enough" maar eens in het Google vertaalprogramma en zie wat je krijgt.

Soms wordt vertalen vrijwel onmogelijk omdat er niets van zou overblijven. Willem van Iependaal is nu vrijwel vergeten, maar lang geleden - de dertiger jaren, maar ook na de Tweede Wereldoorlog nog wel - was de man immens populair door zijn boeken Polletje Piekhaar, gevolgd door Lord Zeepsop. Die zijn puur in het Rotterdams geschreven en dat waren bestsellers. Stel nu eens dat je die in het Engels zou moeten vertalen, wat moest je daar dan van maken; cockney? Of de taal die men in Middelsbrough spreekt en die niets meer met Engels gemeen heeft? En hoe moet dat dan met een vertaling voor de Amerikaanse markt? Want Brits-Engels en Amerikaans-Engels zijn twee verschillende talen. Hoe dat met Canadees-Engels zit, weet ik niet, maar ook dat zal wel verschillen van "the Queen's English", neem ik aan. Dat geeft Harry hierboven trouwens al aan met zijn voorbeelden. Wat nu als je een boek dat in de taal van de mensen van Newfoundland is geschreven in het Nederlands zou moeten vertalen?

Maar van Verhoog viel het me toch een beetje tegen en dat al op de tweede pagina van het boek. Reden om de Nederlandse uitgave opnieuw te bestellen en die eens naast het origineel van Bullen te leggen.
Conclusie: vertalen is wel degelijk creatief werk en een goed schrijver is niet per definitie ook een goed vertaler. Want Piet Verhoog was een verdomd goeie schrijver, daar kunnen we het toch over eens zijn, dacht ik.
Gebruikersavatar
jdbvos
Berichten: 10556
Lid geworden op: 22 apr 2006 16:17
Locatie: Groningen
Contacteer:

Re: Een oud boek...

Bericht door jdbvos »

Van de tijd dat ik in Tauranga, NieuwZeeland, doorbracht (ben een tijdje met een Kiwi-girl getrouwd geweest) kan ik me nog héél goed herinneren hoe sommige vertalingen idd heel vreemd overkomen.
Gezegdes, 'volkstaal', en spreekwoorden kun je zga nooit rechtstreeks vertalen....
"...de vroege vogel vangt de worm..." is een prima vertaling van "...the early bird catches the worm...", maar krijgt in het ABN pas de juiste impact bij de NL-expressie daarvan: "...de morgenstond heeft goud in de mond..."
En als je dan in het Engels vertaalt, snapt daar niemand meteen wat je bedoelt....

In het gezelschap van andere Nederlanders kon je dan wél leuke "Engelse conversatie" voeren waar niet-ingewijden geen touw aan vast konden knopen, zoals: "Come up ! Make it a little ! You take me in the maling, nottrue? I'll keep you in the sounding !" :mrgreen:

Maar zoals al gesteld wordt: GOED vertalen, is een VAK ! Bij films is je tekst binnen 1 seconde weer weg, en valt de schade wel mee, maar een boek ...????
Bepaalde zinnen geven een sfeer weer....
en hoe vertaal je nou een sfeer...??
Oost, west...ook best
Gebruikersavatar
Brazuca
Berichten: 2133
Lid geworden op: 04 mei 2009 00:06
Locatie: São Paulo
Contacteer:

Re: Een oud boek...

Bericht door Brazuca »

Hoe vertaal je het oer-Hollandse woord gezellig ?

'cozy' 'snug' ? Nee 'snug' is knus, maar is knus ook gezellig ?
---
Of hoe vertaal je 'saudades' uit het Portugees naar het Nederlands, heimwee, iemand missen ?
Ja, maar 'saudades' is meer dan alleen heimwee... zo blijf je schipperen.

90% van de uitdrukkingen en gezegdes zijn niet letterlijk te vertalen, dan verlies je de essentie van het gezegde.
---

Om nog even terug te komen op gezellig, ik krijg hier regelmatig bezoek uit Nederland, en dan willen die kaaskoppen naar een gezellig klein restaurantje, terwijl hier een restaurant pas gezellig is als er een paar honderd man binnen zit...

Dus het gaat niet alleen om de betekenis van een woord, maar ook om de beleving hoe iets ervaren wordt.

Afbeelding
Braziliaanse gezelligheid...
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Een oud boek...

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Bepaalde zinnen geven een sfeer weer.... en hoe vertaal je nou een sfeer...?
Door goed te vertalen... :-D
Als je in je schrijven een bepaalde sfeer weet te creëren, kan een goede vertaler die sfeer ook in een andere taal weergeven.
Dat bepaalt of het een goede, een redelijke of een slechte vertaling wordt.

Kijk, geen mens die merkt dat Verhoog daar een fout maakt in dat ene zinnetje; dat zie je pas als je het origineel kent. Maar dat is geen criterium: dat de lezer er toch niets van merkt omdat die niet weet wat er oorspronkelijk stond.
Als vertaler mag je ook niet proberen om de oorspronkelijke tekst te verbeteren. Je kunt wel dénken dat de schrijver het beter anders had kunnen doen en mogelijk heb je groot gelijk, maar toch mag je het niet veranderen. Het wordt iets anders als het technische fouten zijn, als de schrijver duidelijk geen verstand van iets heeft en een fout maakt die iemand die wel van wanten weet onmiddellijk zal opvallen. Als je die kunt verbeteren zonder dat het verhaal daardoor verandert, moet je dat doen. Is het een boek dat pas is verschenen, dan neem ik zo'n geval wel contact op met de schrijver en vertel hem wat er fout is en hoe ik dat heb opgelost. Dat wordt over het algemeen op prijs gesteld.

Een prachtig voorbeeld van hoe je kunt vertalen, vind ik nog altijd de vertaling van Das Totenschiff van B. Traven. Wie dat niet kent, zou het alsnog moeten lezen, alleen kom je dan wel voor de vraag te staan in welke taal je het zou moeten lezen.

Traven schreef het boek in 1926 in het Duits. Of hij toen nog in Duitsland woonde, valt niet met zekerheid te zeggen. Traven was een raadselachtig figuur en werkelijk alles aan hem is vaag en onzeker; zijn naam, zijn geboorteplaats, alles. Daar kun je een hele studie van maken en veel mensen hebben dat ook gedaan. Zelf heb ik alleen maar wat aan de randjes geknabbeld, maar zelfs dat is al interessant. Die link hierboven naar de Nederlandse Wikipedia over Traven, is wel heel erg beperkt. In de Engelse versie staat al aardig wat meer.
Wie nog meer wil weten, zal verder moeten zoeken of het boek Het raadsel B. Traven moeten kopen. Meulenhoff 1983 - ISBN 90 290 2211 6.

In 1935 verscheen Travens meesterwerk voor het eerst bij De Arbeiderspers in Amsterdam in een vertaling van T. de Jong, waarna het in 1983 opnieuw verscheen, maar nu bij Meulenhoff in een vertaling van Peter Kaaij. Dat is bepaald niet de eerste de beste; in 1984 kreeg hij de Marinus Nijhoff-prijs voor zijn vertaling van de roman Der Butt van Günter Grass. Aan zijn capaciteiten als vertaler hoeven we dus zeker niet te twijfelen. Maar toch... toch zou ik, als groot bewonderaar van het werk van en net als zovelen geïntrigeerd door de raadselachtige figuur B(en) Traven, graag nog eens een goede, moderne vertaling van Het dodenschip willen verzorgen. Dat zal er wel nooit meer van komen; Meulenhoff heeft nog steeds de rechten van het werk van Traven en die zie ik zomaar niet besluiten om nog eens opnieuw een vertaling van Het dodenschip te gaan financieren.
Nu heb ik nog nooit een boek uit het Duits vertaald, maar dat zou in dit geval ook geen bezwaar zijn. Ik zou het uit het Engels vertalen met de Duitse tekst er - misschien - naast, maar noodzakelijk is dat naar mijn mening niet. En waarom niet?

Omdat Traven zijn boek al in 1934 zelf in het Engels vertaalde waarbij hij zich niet aan het oorspronkelijke Duitse manuscript hield, maar daar een aantal kleine en grotere wijzigingen in aanbracht en er ook het een en ander aan toevoegde. Dat kon hij, als schrijver van het boek, uiteraard vrijelijk doen, maar dat maakt het wel bijzonder interessant: een schrijver die zijn eigen werk niet vertaalt, maar hertaalt, want daar kun je in dit geval toch wel van spreken.
Was Engels voor Traven een vreemde taal? God mag het weten. Het is altijd vaag gebleven waar hij nu eigenlijk geboren was. Was hij de anarchist Red Marut, geboren in München? Of was hij Otto Feige, geboren in Schwiebus, het tegenwoordige Poolse Świebodzin, of was hij in San Francisco geboren als Bernhard Traven Torsvan en waren zijn papieren bij de grote aardbeving en brand van San Francisco in 1905 verloren gegaan? Of was hij in Chicago geboren? Geen mens die het weet. Zeker is dat hij Das Totenschiff in het Duits schreef, maar of dat ook zijn moedertaal was, staat niet vast. Misschien was dat toch Engels en dus maakt het in feite weinig of niets uit of je het boek nu uit het Duits of het Engels vertaalt.

Ik zou voor de Engelse versie kiezen omdat ik dat vooral nautisch bekeken, het betere boek vind. Of Traven ooit had gevaren, is uiteraard ook niet bekend, maar ik denk het toch wel. Hoe het ook zij: daar gaan de beide Nederlandse vertalingen - die van De Jong uit 1935 en die van Peter Kaaij uit 1983 - beide mank aan: je kunt merken dat de vertalers (te) weinig van schepen en van varen weten om de juiste toon te treffen. Het is niet slecht hoor en ik kan iedereen de vertaling van Peter Kaaij aanbevelen, maar toch mist het voor zeelieden net dat hele kleine beetje dat het authentiek zou moeten maken.
En dát is de reden dat ik graag nog eens een mooie, moderne en zowel literair als nautisch-technisch perfecte vertaling van Travens prachtige boek zou willen verzorgen. Ik vrees echter dat het er nooit meer van zal komen, maar daar draait de wereld gelukkig gewoon om door.

Ik zou over Traven en Het dodenschip een heel aardig essay kunnen schrijven, maar dat voert hier wel wat ver en mogelijk - of zelfs zeer waarschijnlijk - zal dat maar erg weinig van onze geachte leden interesseren en daarom zal ik dat niet doen. Ik zal me beperken tot de opening van Das Totenschiff, eerst in het Duits, dan twee keer in het Nederlands en tot slot Travens eigen Engelse vertaling. Ik zal dat met scans doen, dat scheelt een hoop onnodig werk en voorkomt storende tikfouten.

Eerst het oorspronkelijke Duits...

Afbeelding

Dan de eerste Nederlandse vertaling uit 1935...

Afbeelding.Afbeelding

... en de vertaling van Peter Kaaij uit 1983...

Afbeelding

Maar dan Traven's eigen, Engelse vertaling uit 1934 en let vooral op de verschillen met zijn oorspronkelijke eigen Duitse tekst...

Afbeelding.Afbeelding.

Ik zou denken dat dit nauwelijks commentaar behoeft.
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Een oud boek...

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

In augustus schreef ik hierboven over het mooie exemplaar van The Cruise of the Cachalot dat ik gekocht had en dat van een zekere Lionel Stretton was geweest...
    • Ik schreef:Afbeelding

      Intussen weet ik voor 95 procent zeker van wie die handtekening is in die oude uitgave van het boek.
      Dat is naar alle waarschijnlijkheid J(ohn) Lionel Stretton, geboren in 1860 in Kidderminster, Worcestershire. Tijdens zijn leven 56 jaar lang werkzaam als chirurg in het Kidderminster Hospital waarvan hij van 1924 tot 1937 tevens geneesheer-directeur was. Hij ging in 1938 met pensioen - dat werd ook wel tijd, want hij was toen inmiddels 78 jaar oud - en hij overleed in februari 1943.
      Zo zie je maar: als je nu maar lang genoeg met je vingers over die 109 jaar oude inkt strijkt, dan komt het vanzelf. Lionel - want zo werd hij genoemd - liet me van gene zijde weten dat hij Kerstmis 1902 erg blij was met dat boek. :roll:
Laat ik vandaag nou toch een mail krijgen van ene Chris Stretton, de achterkleinzoon van de man die dat boek in 1902 met Kerstmis kreeg. Hij is bezig de memoires van zijn overgrootvader die door zijn overlijden niet meer aan uitgeven toegekomen was, alsnog gereed te maken voor publicatie en vond mijn postings op Kombuispraat over dit boek. Hij wist niet zeker of ik degene was die dit geplaatst had, maar nu hij de goede bij de kop blijkt te hebben, zal hij me meer laten weten.

Het is een wonderlijke wereld, die internetwereld...
Gebruikersavatar
Brazuca
Berichten: 2133
Lid geworden op: 04 mei 2009 00:06
Locatie: São Paulo
Contacteer:

Re: Een oud boek...

Bericht door Brazuca »

Heel bijzonder Theo, inderdaad het vermelden waard.

Dat zal in weinig families gebeuren dat een achterkleinzoon nog gaat spitten in het verleden van zijn overgrootvader...
Maar ja Engelsen zijn bekend om tradities en historie in ere te houden...
Ik kom hier in Braziel nog historische zaken tegen, die door de Engelsen zijn achtergelaten toen ze diverse spoorbanen hebben aangelegd in het begin van de vorige eeuw...


Plaats reactie